فرش دستباف خوی

تاریخ فرش خوی از دو دوره متمایز دوره نخستین، دوره معاصر  تشكیل شده است. دوره نخستینِ  فرشِ خوی از پیدایش فنّ بافت فرش شروع و به حدود  شصت سال قبل می رسد . قدمت  این دوره به بیش از هزار  سال  قبل  بر می گردد و حاكی از این است كه در  شهر خوی قالی بافته می شد و  احتمال بر این است كه اقوام آریایی این هنر-صنعت را با خود به این دیار آورده اند .  این قوم دامپرور با داشتن پشم فراوان و برای  رهایی از سرمای منطقه آذربایجان نیازمند زیرانداز گرم  بودند . برای پاسخ گویی به این  نیاز ، مجبور به ابداع و  تولید  نمد ، زیلو، جاجیم ، گبّه ، قالی و غیره شدند. بطوریكه با مطالعه  زندگی عشایری و همچنین  مشاهده هنر های دستی مرسوم در بین زنان و مردان عشایر، دیرینگی و انتقال سینه به سینه  این هنر – صنعت در نزد اقوام منطقه  ثابت می شود. دورة معاصر فرشِ  خوی از سال  1325  شروع میشود كه دورة تكامل و پیشرفت  قابل ملاحظه این هنر-صنعت محسوب میشود.

طرح و نقش فرش خوی

 فرش خوی  طی دورة معاصر از تنوّع طرح و نقش بسیار بالایی برخوردار شده است. بطوریكه  نقشها و طرحهایی كه در دورة نخستین متداول بود ، تنوّع فرش امروزی را نداشت . و طرح آن قالی ها اغلب از اشكال هندسی و بعضا" نیز به طرح های ساده ای  از طبیعت  خلاصه  می‌شدند.  از آنجاییكه در دورة نخستین ،  تولید فرش به صورت كارگاه متمركز نبود. لذا هر بافنده ، با توجّه به ذوق و سلیقة خود  طرح و رنگ  مخصوصی را انتخاب می كرد . در دورة  نخستین  نقشة فرش عمدتا" بصورت ابتكاری و منحصر به فرد بوده ولی در دورة معاصر ، با وارد شدن  نقشه ها  و طرحهائی از استادان تبریزی و كرمانی   همچون  استاد  شیخ صفی و  بعدها نیز طرحهایی از استاد فرشچیان،استاد شیرفر ، استادقره باغی، استاد بنام،  استاد معماری،  استاد جامی و استاد فرشباف تحوّل عمده و اساسی در طرح و نقشة  فرش خوی  صورت گرفت. در حال حاضر عدّه ای از طرّاحان با استفاده از رایانه موفق شده اند طرحهای جالبی با نقش و نگارهای غیر قابل تصوّری را به دنیای فرش هدیه كنند. شایان ذكر است  طی دو سه دهه ی اخیر نوع دیگری از طرح قالی  كه معروف به ماهی یا پلّه ماهی است، در خوی متداول گردیده كه از نقش و نگار ساده ای  برخوردار است . فرش ماهی حدود 80 در صد  فرش  تولیدی خوی را تشكیل می دهد و موجب شده فرش خوی  به نام ماهی معروف شود . در حال حاضر به دلیل پایین بودن قیمت فرش ماهی  تولید آن  چندان مقرون به صرفه نیست.بطور كلّی گره فرش خوی از نوع گره تركی بوده و تقریبا"  100 در صد  دارهای قالی از نوع گردان میباشد. و از نظر سازه اكثر دارها تقریبا" چوبی بوده و فندكهای آن فلزّی میباشد. اخیرا" بعضی از شركتها ی تولید فرش ، اقدام به سفارش دار فلزّی كرده اند كه: البته با بالا بودن قیمت تمام شدة دار فلزّی نسبت به دار چوبی ، تولید كنندگان رغبت زیادی به خرید این دار ندارند. با تمامی مشكلات موجود، فرش خوی از لحاظ كیفیّت بافت در سطح استان آذربایجان غربی از رتبة ممتازی برخوردار میباشد.